Değerli okurlarım,
Gerek yerel gerekse de genel seçimlerin kültür ve uygarlık yaşamımıza ne ölçüde katkı sağladığını dikkatle incelememiz gerekir. Bunun için de kısaca kültür ve uygarlığın tarifini yapmamız lazım. Kültürün tarifi üzerinde sıkça tartışmalar yapılmış ve farklı sonuçlara varılmıştır. Örneklersek; Marksistler bir toplumda egemen olan sınıfın düşünceleri olduğunu söylerler. Başka bir kesime göre ise: Toplumsal gelişme sürecinde meydana getirilmiş olan tüm değerlerin kalıcılaştırılıp bir sonraki kuşaklara aktarılan ve insanın yaratıcı gücünü gösteren araçların tamamıdır. Peki uygarlık nedir?
Uygarlık da kültür gibi farklı kesimler tarafından farklı şekilde ifade edilmiştir. Örneğin bir kesim; toplumun maddi ve manevi varlıklarının, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünlerinin tamamını ifade eder. Albert Einstein’a göre ise: Teknoloji ya da uygulamalı bilim insanlığı son derece ciddi birtakım sorunlarla karşı karşıya getirmiştir. İnsanlığın yaşaması, bu sorunların yararlı bir yoldan çözümlenmesine bağlıdır. Yapılacak şey yeni birtakım toplumsal kurumlar ve gelenekler yaratmaktır. Öyle kurumlar ki, onlar olmadıkça, yeni âletler, ister istemez insanlığın başına belaların en büyüğünü açabilir…
Dikkat edilirse bu iki kavramın içeriği insan yaşamını ve gelişimini etkilediğini görebiliriz. Ancak bu kavramların kriterleri insanın refahı, huzuru, barışı, eşitliği vs.i içine katmışsa değerlidir.
Değerli okurlarım
Bu saydığım kriterlerin uygulanması, yaptırılması ve yasaklanması her zaman otoritenin yani egemenlerin yetkisinde cereyan etmiştir. Bilindiği üzere bu otorite sahipleri ya yerel ya da genel seçimlerle iş başına gelmişlerdir. Şimdi ülkemizde yapılan seçimlere kısaca bir göz atalım.
Türkiye siyasi tarihinde ilk seçim uygulaması Tanzimat Dönemi’nde başlar. İlk milletvekili seçimleri 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilen anayasanın (Kanun-i Esasi) yürürlüğe girmesiyle başlayan 1. Meşrutiyet döneminde gerçekleşir. Cumhuriyetin ilanından önceki dönemi kapsayan 1877, 1908, 1912, 1914, 1919, 1920 ve 1923 yıllarında genel seçimler yapılmıştır. Bu yıllarda yapılan seçimlerin herbirinin ayrı ayrı özellikleri vardır. 1924 Anayasası ile birlikte seçimler 4 yılda bir yapılma kararı alınmıştır. Tek parti olarak seçime Cumhuriyet Halk Fırkası (daha sonra CHP olarak ismi değiştirilen parti) , 1927, 1931,1935, 1939, 1943’te katılmıştır. Ancak bu tarihlerde yapılan seçimlerin spesifik yanlarının olduğunu söyleyebiliriz. 1943 seçiminden sonra 4 yıl dolmadan erken seçim kararı alınır. 1946 yılında yapılan seçimle beraber çok partili sisteme geçilmiştir. Bundan sonra saymada zorlanacağımız sayıda seçimler yapılmış ve şimdilik 31 Mart 2024 yerel seçimleri ile noktalanmıştır.

Seçimler elbette demokratik yaşamın kriterlerindendir. Ancak toplumun kültürüne, uygarlığının gelişimine, insana olan sevgiye katkı sunduğu ölçekte kıymetlidir. 1876’dan günümüze kadar yapılan genel ve yerel seçimlerin topluma yeteri kadar katkı sunmadığını söyleyebiliriz. Yani tarihi eserleri kültür, yüksek binaları uygarlık olarak kabul etmek yeterli değildir. Zira aşiretçiliğin, kan davalarının, parti hegomanyacılığının , kadın cinayetlerinin, diz boyu açlık ve yoksulluğun hüküm sürdüğü, doğa ve hayvan katliamlarına göz yumulduğu, ötekileştirme ve ayrımcılığın devam edildiği, kadim dillere “anlaşılmayan diller” denmesi kültür ve uygarlığın ölçüsünü göz önüne sermektedir.

Tüm bu saydığım olumsuzlukları bertaraf edip, insan merkezli, insan sevgisine dayalı olguları kalıcı hale getirip kültürel bir değer haline getirildiği ölçekte seçimler değer kazanır. Dolayısıyla kültürel yapı haline getirilecek bu olgular uygarlığın gelişimini hızlandıracaktır. Aksi halde; seçimler bir sınıfın diğer sınıflar üzerindeki hegomanyasını devam ettirmek için, ezilenlerin biriken öfke ve enerjisini bertaraf etmek için başvurulan stratejiden öteye gidemeyecektir.
O hâlde uygarlık, insanlığı, insan sevgisini içselleştirmektir. Buna alışmaktır. Yoksa suç yasalarını uygulamakla “suçlu”yu sadece tedirgin edersin suç işlemeyi yok edemezsin. Saygılarımla. 6 Nisan 2024
Bahri Ağırtaş